De meest radicale organisatie die de vrijzinnige traditie heeft gekend, was de Zwingli-bond. De leden noemden zich principieel-vrijzinnig; dat uitte zich in een sterk antithetisch karakter. De Zwingli-bond voerde een ‘heilige strijd’ tegen met name de orthodoxie binnen de Hervormde Kerk én andere vrijzinnige organisaties.
De geschiedenis van deze unieke organisatie wordt beschreven in het boek Principieel, de heilige strijd van de Zwingli-bond, geschreven door godsdienstwetenschapper Erik Jan Tillema.
In het vlot geschreven boek dat leest als een roman beschrijft Tillema hoe Harm van Lunzen, de predikant van het Drentse Odoorn, zich vanaf de jaren dertig begon te verzetten tegen de in zijn ogen steeds orthodoxer wordende koers van de Hervormde Kerk. Ook in zijn eigen Vereniging van Vrijzinnige Hervormden (VVH) voelde hij zich steeds minder thuis en daarom richtte hij in 1948 de Zwingli-bond op.
Het boek vertelt het verhaal van de bond aan de hand van de markante voorzitters. Na de felle Van Lunzen kwamen de meer gematigde predikanten Roodzant en Brinkman. Maar ook onder deze latere voorzitters bleef de bond een organisatie die zich verzette de orthodoxie. Ook de rest van de vrijzinnigheid moest het geregeld ontgelden. In de ogen van de Zwingli-bond was alleen de eigen boodschap de ware boodschap. Daarmee was deze vrijzinnige organisatie ongekend radicaal.
Tillema schreef eerder over de vrijzinnige historie de boeken de Vrijzinnig hervormde encyclopedie en Vrijzinnig verleden. Met de in 2011 opgeheven Zwingli-bond besteedt hij nu aandacht aan misschien wel het meest markante hoofdstuk uit de vrijzinnige geschiedenis.
Dit boek is helaas niet meer leverbaar.
Bureau Deus 